Üsküdar Selimiye’de Selimiye Cami Sokak, Şerif Kuyusu Sokak ve Selimiye Kışla Caddesi’nin çevrelediği alanda bulunan Selimiye Külliyesi, 1802-1805 yıllarında Sultan III. Selim tarafından yaptırılmıştır.
Külliye dahilinde; cami, mektep, zâviye, hamam, dükkânlar, meşrutalar, dört çeşme, kerestehâne, mumhâne, beş boyacı ile bir iplik ağartıcılar yeri, yedi ayrı sandalcılar (ipekli dokuma) hanı, pınar esnafı hanı ve francala fırını yaptırılmıştır. Ayrıca Harem İskelesi’nde kayıkçı ve hamal odaları inşa edilmiştir. Bu yapılardan cami, hamam, muvakkithâne, sıbyan mektebi ve bir çeşme günümüze ulaşmış, diğerleri zamanla kaybolmuştur.
Büyük Selimiye Cami Selimiye Hamamı
Külliye ve yapıları 1894 depreminde çok zarar görmüş, zamanla harap olmuştur. 1940 tarihinde Vakıfça aslına uygun olarak gerçekleştirilen restorasyon, Mimar Süreyya Yücel Bey tarafından yapılmıştır. 2008-2010 yılları arasındaki restorasyonda toprak altından çıkartılan eserler külliyenin iç duvarında asılıdır.
Cami avlusunun kuzeydoğu köşesinde külliye ile beraber yapılan sıbyan mektebi, dikdörtgen planlı, saçaklı, kiremit kaplamalı kırma çatıyla örtülü bir binadır. İki katlı yapının alt katı kesme taş, üst katı ise ahşaptır. Alt katın kapısı Selimiye Kışlası caddesine, esas mektep kısmının kesme taştan yapılmış kemerli kapısı ise cami avlusuna bakmaktadır. Kesme taştan yapılan alt kat küçük aydınlatma pencereleri, ahşap olan üst kat ise dikdörtgen pencereler ile aydınlanmaktadır. Bina, yaklaşık 120 yıl mektep olarak hizmet gördükten sonra 1915 yılında karakol olmuştur. Günümüzde alt katı halk kütüphanesi, üst katı meşruta olarak hizmetini sürdürmektedir.
Caminin kuzeydoğu avlu duvarına bitişik küçük birimin muvakkithâne olduğu kabul edilir. Kareye yakın dikdörtgen planlı yapı kurşun kaplamalı tonoz kubbeyle örtülüdür. Alt kısmı kesme taş olup pencere hizasından yukarısı mermer kaplamalıdır. İşlevini yitiren mekan, günümüzde askeri cenaze törenlerinde kullanılan malzemenin korunduğu depo vazifesi görmektedir.
Külliyenin yakınında, Çiçekçi semtinde Sultan III. Selim’in bir çeşmesi bulunmaktadır. Külliye yapılarıyla birlikte ele alındığı anlaşılan çeşme, kitabesine göre 1217 (1802) tarihlidir. Taş-tuğla almaşık örgülü bir hazneye sahip yapının pahlı olan bir köşesine yerleştirilen mermer çeşme üzerindeki tuğra bugün mevcut değildir. İki yanı pilastırlarla sınırlanan çeşme yuvarlak kemerli olup aynası oval formludur.
1954-1959 yılları arasında yarım kalan bir onarımın ardından yıkılma tehlikesi gösteren kasır ve mahfiller 1967 yılında elden geçirilmiş, caminin tamamı ise 1999-2002 yıllarında tamir edilmiştir.
Kaynak: Tarihi Eserleriyle Üsküdar
Resimler
Eski Resimler
